Rowin maakt met zijn wormenhotels compost voor de stad

Voor wie nog nooit gehoord heeft van wormenhotels, eerst een korte uitleg. Wormenhotels, een uitvinding van Amsterdamse bodem, zijn grote, mooi ontworpen kasten die duizenden wormen huizen, die compost maken van jouw gft-afval. Deze krioelende beestjes lusten daar namelijk wel pap van en smullen van overgebleven groente- en fruitresten. De wormenpoep die zij vervolgens produceren is vruchtbare compost die kan worden gebruikt om de bodem van jouw moestuin te verrijken. Deze wormenpoep is volgens Rowin vele malen voedzamer dan reguliere compost. Een mooie circulaire oplossing dus voor het hergebruik van ons gft-afval.

“Toen ik op de Rietveld Academie erachter kwam dat de kunstwereld toch niet helemaal mijn ding was, ging ik aan de slag als meubelmaker. Ik werkte voor festivals en beurzen, ontwierp en bouwde keukens, vaak ook met hout. Het lineaire en tijdelijke karakter van mijn projecten begon me alleen steeds meer tegen te staan. Ik voegde niets toe en dat zat me dwars. Ik wilde iets maken waarmee ik kon teruggeven aan de wereld en dat mensen inspireerde. Ik wist alleen nog niet zo goed wat.

Op een gegeven moment besloot ik dat het roer om moest. Ik begon dichtbij huis en bouwde mijn betegelde tuin om tot een groene oase. Ik verdiepte me in permacultuur en wat voor aarde ik voor de bodem kon gebruiken. De beste biologische aarde bleek een dure aangelegenheid en daarom besloot ik om zelf compost te gaan maken en de bodem op die manier te verrijken. Via een kunstenaar die wormenbakken maakte in schalen, kwam ik toentertijd in aanraking met wormen om compost te maken. Ik raakte daar enthousiast van! Na een aantal pogingen om tot de perfecte wormenbak te komen kwam ik uit bij het huidige model van mijn wormenhotel.”

“Het werd pas echt serieus toen ik meedeed met de ‘Voor De Wereld Van Morgen-prijs’ van ASN. Daarvoor moest ik het concept scherp krijgen: een groepswormenhotel. Na een gesprek met Peter-Jan Brouwer had ik vervolgens de kans om het wormenhotel voor buiten te maken. Mijn eerste doelen waren mensen en restaurants te helpen om zelf hun eigen wormenbak te bouwen en ze zo op een duurzamere manier hun groenafval te laten scheiden. Dit bleek ingewikkeld en tijdsintensief. De formule die het beste bleek te werken was om groepen mensen samen het onderhoud van het wormenhotel te laten doen. Met die ontdekking is basis gelegd voor Le Compostier zoals het nu is. Met als resultaat dat het eerste wormenhotel werd geplaatst in de Frans Halsstraat in De Pijp. Mijn creaties gaven nu terug aan de buurt, precies het doel waarmee ik dit avontuur was gestart.”

De buurtgroep van Christien Visch was de eerste particuliere eigenaar van een wormenhotel. Dat was tegelijk het moment dat de wormenhotels van Rowin steeds beter gingen lopen. Nadat er een aantal door de stad heen waren neergezet werd hij benaderd door Food Guerilla die het plan had om wormenhotels bij hotels neer te zetten. Lotte Sluiter, de contactpersoon van Food Guerilla bedacht daarbij ook de naam ‘wormenhotels’ die tot dan toe wormenbakken hadden geheten. Amsterdam bleek intussen enorm enthousiast te zijn over de stijlvolle creaties van Compostier en werden er na een crowdfunding ook bij restaurants en hotels wormenhotels geplaatst.

“Een belangrijke voorwaarde om mee te doen is dat de groep gemotiveerd is. Het kost gewoon best wel wat tijd en inzet om een wormenhotel te onderhouden. Ik probeer mensen enthousiast te maken door ze in alles te betrekken; bij het plaatsen van de wormenbak en natuurlijk in het onderhoud ervan. Mensen krijgen aan het begin een handje met wormen om goed te kunnen laten zien voor wie ze verantwoordelijk zijn. Dat creëert een band, zowel met de wormen als tussen buren onderling.

Als ontwerper vind ik dat de wormenhotels robuust, gebruiksvriendelijk moeten zijn en er mooi en schoon uit moeten zien. De reacties zijn super positief! En de wormenhotels worden goed gebruikt. Andere buurtgenoten hebben soms niet eens door dat er een in de straat staat en zetten hun fiets er tegenaan. Pas later valt het kwartje dat hier gecomposteerd wordt, dat is wel grappig!”

“Op dit moment ben ik bezig om de wormenhotels ‘slim’ te maken. Er zijn sensoren en software in ontwikkeling om de wormenhotels te kunnen monitoren. Hoeveel kunnen de wormen aan qua voeding? Wat is de ideale temperatuur? Allemaal data waarmee ik de efficiëntie van de wormenhotels kan verhogen en beter kunnen laten zien wat het resultaat is. Hoewel ik door mijn ervaring van de afgelopen drie jaar al aardig wat kennis heb opgedaan wil ik dat de wormenhotels meegaan met de tijd en op deze manier wordt dat verzekerd.

Daarnaast ben ik bezig om buiten Amsterdam wormenhotels te plaatsen. In Den Haag zijn er bijvoorbeeld al drie geplaatst. Ook bij Instock in Utrecht praat ik nu ook om er daar een te plaatsen. Met behulp van sociale werkplaatsen wil ik een standaardmodel laten maken wat makkelijk in elkaar kan worden gezet. Ik bouw ze nu namelijk allemaal zelf! Ik heb een gevangenis benaderd omdat daar de kennis en de vaardigheid zijn om halffabricaten te maken van de wormenhotels. Via een duurzaam netwerk in verschillende steden wil ik deze dan verspreiden. Daarvoor heb ik een nieuwe coöperatie opgezet: Stadsoogst. Via deze coöperatie kunnen huidige eigenaars informatie doorgeven aan nieuwe groepen en elkaar helpen bij het plaatsen en onderhouden van wormenhotels. Door het steeds groeiende aantal wormenhotels is het moeilijk alle groepen persoonlijk te begeleiden. Met Stadsoogst wil ik zorgen dat het netwerk zich steeds meer kan uitbreiden.

Verder plaats ik steeds meer wormenhotels bij bedrijven, zoals bij kantoren en restaurants. Deze bedrijven of restaurants kunnen de compost dan kwijt in de tuin of bij een stadslandbouw initiatief. Dat hoop ik met steeds meer mensen bij steeds meer bedrijven te kunnen doen. Als product van mijn eigen wormenbakken verkoop ik nu ook wormenpoep, om mensen te kunnen laten zien hoe de vruchtbare compost werkt en eruitziet. En bovenal dat het niet stinkt.”

“Een wormenhotel op de High Line in New York. Niet dat ik nu meteen internationaal wil gaan met mijn project, maar dat idee lijkt me wel fantastisch. Ik heb niet de ambitie om een imperium bouwen, ik support liever lokale netwerken door bijvoorbeeld mijn bouwtekeningen te verkopen. Amsterdam is het Walhalla van de wormenhotels. Ik ben volgens mij een van de weinige fulltime wormenhotel-ondernemers. Dus in Amsterdam zit ik nog goed. Verder zou ik graag op grotere schaal werken. De huidige wormenhotels zijn losse speldenprikjes ter inspiratie hoe we circulair om kunnen gaan met ons gft-afval. Dat zou ik graag willen opschalen. Als het zou lukken om bijvoorbeeld 10 tegelijk ergens neer te zetten, dan kunnen we echt impact maken.”

“Zorg dat er een wormenhotel komt in je buurt. Via het groenfonds kan je deze via de gemeente gefinancierd krijgen. Door de overweldigende vraag is er nu helaas een wachtlijst voor. Maar laat je daardoor niet ontmoedigen. Hoe meer vraag er is, hoe meer druk er komt op de gemeente om er meer te plaatsen. Zodra het bouwpakket op de markt is zal het daarna sneller gaan. Doe het ook met een groep, want dat is leuker en blijft daardoor beter vol te houden. Je kan ook een wormenemmer bouwen voor op je balkon, maar dat is natuurlijk niet de real deal. Een andere mogelijkheid is dat je zelf een wormenhotel in elkaar gaat zetten. Via compostier.nl kun je een handleiding bestellen en krijg je een stappenplan die je helpt om je eigen compostproductie te starten!”

Ben je ook geïnspireerd geraakt door Rowin? Wacht niet langer en vraag je wormenhotel aan met je buren en vrienden via zijn website, daar is namelijk geen wachtlijst. Wil je je ook nog in een bredere zin inzetten voor een duurzame stad? Zoek dan naar de manier die bij jou past en waar jij het verschil mee kan maken. Dan vind je misschien wel net als Rowin je duurzame passie!

Nu kun je niet zomaar alles in je wormenhotel gooien. De wormen gedijen het best bij bepaalde soorten afval. Op de site van Rowin kun je alles vinden, maar voor het gemak hebben wij hier een overzicht.

 Wat mag wel in een wormenhotel?

Stikstofrijk materiaal (groenafval):

• vers, ongekookt keukenafval
• fruit- en groenteresten
• hooi (met mate)
• gedroogde eierschalen  (verkruimeld)
• koffieprut en thee(zakjes)
• kleine beetjes snoeiafval uit de tuin (gras met mate)
• bloemen (indien van biologische teelt)

Koolstofrijk materiaal (bedding):

• kleine takjes en steeltjes van kruiden
• zaagsel van puur hout (gemengd met koolstofrijk materiaal), houtschaafsel en houtsnippers
• karton en papier
• gedroogde (herfst) bladeren
• stro
• notendoppen en schillen
• schillen van koffiebonen en doppen van cacaobonen

Wat mag niet in een wormenhotel?

• gekookte of op een andere wijze bereide etensresten
• dierlijke eiwitten: vlees, zuivel, eieren, gevogelte, vis
• botten en graten
• (dierlijke) uitwerpselen
• dieren eten (tenzij vegetarisch)
• deegproducten
• gekookte granen
• vet en olie
• brood, cake, pasta
• snijbloemen (niet biologische teelt)

Wil je meer weten over composteren en de ins en outs van de bodem? Lees dan Bodemvoedselweb van Marc Siepman of Teaming with Microbes van Jeff Lowenfels.

Wil je een van de creaties van Rowin zelf bewonderen of wil je er achter komen of er eentje bij jou in de buurt staat? Dan hebben wij hier een overzicht voor je.