Het tij keren met jonge ondernemers

Thiëmo maakt zich zorgen om de klimaatverandering en om ecologische systemen die ernstig verstoord zijn geraakt. ‘We moeten radicaal anders gaan leven. Duurzaamheid moet de norm worden en daar kun je niet jong genoeg mee beginnen. Bovendien moet iedereen gelijke kansen krijgen.’ Bij Fawaka Ondernemersschool krijgen leerlingen de mogelijkheid om zich tot duurzaam ondernemer te ontwikkelen.      

‘Zeven jaar geleden ben ik Fawaka Ondernemersschool begonnen als zomerschool in Amsterdam Zuidoost. Inmiddels zitten we door de hele stad. Wij ontwikkelen programma’s voor het basisonderwijs, het voortgezet onderwijs en het mbo, waarmee leerlingen dus zelfs al vanaf 4 jarige leeftijd les krijgen in duurzaam ondernemen. Naast ondernemersvaardigheden leren zij over duurzaamheid in brede zin, gericht op groen maar ook op sociaal. Het gaat dus ook over een eerlijk Nederland en over een eerlijke wereld.’ 

‘Het blijft niet alleen bij praten, ze leren zelf een fictief bedrijf starten, bijvoorbeeld een eerlijk chocoladebedrijf, of een duurzame modeonderneming. Dat begint met nadenken over hun eigen bedrijf, waar ze naartoe willen en wat ze willen uitstralen. Nadenken over de impact op het milieu en op mensen. Ze leren over de hele productieketen, van cacaoboon tot chocola. Daarna gaan ze hun eigen duurzame producten maken en verkopen op een markt. Wat ze hebben geleerd, dragen ze zo over op vriendjes, familie en buurtbewoners. Zo proberen we via de kinderen ook volwassenen te bereiken.’ 

‘Tijdens mijn studie Tropische Ecologie raakte ik eigenlijk steeds gedeprimeerder naarmate ik meer leerde. Ik kreeg door hoeveel schade wij mensen toebrengen aan het milieu. Zo zag ik als onderzoeker in Brazilië allerlei wantoestanden in de regenwouden met landonteigeningen en ontbossing door de soja-industrie. Ik zag dat wij wereldwijd in allerlei negatieve ‘loops’ belanden, bijvoorbeeld door overbevissing en door de smeltende permafrost. Als je nu zou stoppen met CO2 uitstoten, dan duurt het nog heel lang voordat allerlei ecosystemen zich herstellen. Ik vraag me af of we op tijd zullen zijn met wereldwijd ons gedrag veranderen naar een voldoende duurzame wijze. Het pijnlijke vind ik dat door onze rol, dus die van de oudere generatie, vooral de generaties na ons op de blaren zullen moeten gaan zitten.’ 

‘Daarom denk ik dat dingen radicaal anders moeten en daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen. We moeten kinderen bewust maken van de problematiek maar ze ook meegeven dat iedereen een steentje kan bijdragen, op allerlei manieren. En als we het samen aanpakken, dan hebben we de kans om het tij te keren. Ik zie veel ongelijkheid in de maatschappij. Waar je wordt geboren, bepaalt te veel de kansen die je hebt. Als mens vind ik dit een slechte zaak. Maar je kunt het ook vanuit economisch perspectief bekijken: we zullen iedereen nodig hebben om de klimaatcrisis te lijf te gaan.’ 

‘Over Amsterdam maak ik me soms een beetje zorgen omdat ik het gevoel heb dat de stad steeds meer zijn diversiteit verliest. Bijvoorbeeld op sociaaleconomisch vlak: door de stijgende huizenprijzen kan straks niet iedereen meer in Amsterdam wonen. Ik geloof dat diversiteit nodig is voor een veerkrachtige stad. We hoeven het niet allemaal met elkaar eens te zijn, we hebben juist verschillende meningen nodig en verschillen in creativiteit. Maar aan het eind van de dag zijn we allemaal Amsterdammers, die het met elkaar zullen moeten rooien.’

‘In mijn droom is Amsterdam een duurzame, diverse en inclusieve stad, inspirerend en een voorbeeld voor andere plekken. Veel verschillende mensen blijven in de stad wonen. Wat Fawaka Ondernemersschool betreft, zijn we op alle basisscholen actief met kwalitatief goed onderwijs.’

‘Duurzaamheid is zo groot dat het soms benauwend kan voelen om eraan te beginnen. Maar aan de andere kant is er zoveel mogelijk dat je het op allerlei manieren stap voor stap kan aanpakken. Stel je voor dat je erg met kleding bezig bent, dan kun je beginnen met tweedehands kleding kopen. Of als je veel van vlees houdt, begin dan bijvoorbeeld met één dag in de week geen vlees eten. Na een jaar kan je dat misschien terugbrengen naar drie keer per week en het tweede jaar naar één keer per week. Ook kun je letten op mensen die eenzaam zijn. Hou die mensen in de gaten, ga het gesprek aan. Iedere actie, ieder besef, groot of klein, heeft waarde. Je hoeft ook niet in één keer van nul naar honderd. Je kunt een stip aan de horizon zetten en zeggen: ik ga het stapje voor stapje duurzamer doen, op mijn eigen manier. En daarbij niet te hard zijn voor jezelf, dus niet bij ieder kopje thee denken: oh, dit zakje moet ik eigenlijk drie keer gebruiken. Dat is geen leven meer. Dus op een milde manier naar jezelf, stap voor stap verandering teweeg brengen.’