Een groene stad voor iedereen!

Groen in de stad is voor iedereen erg belangrijk. Het zorgt voor plaatselijke verkoeling in een steeds warmer wordende stad. En voor betere opvang van regenwater, wat met steeds meer en hevigere plensbuien goed van pas komt. Ook zorgen groene gebieden voor ontspanning en worden we er gelukkiger van. Uit onderzoek blijkt dat Amsterdammers zo’n drie keer per week het groen in gaan (en in tijden van corona zelfs nog wat meer) voor ontspanning, sociale ontmoetingen of het loslaten van stress. Daarom is het belangrijk dat groen voor iedereen dichtbij en makkelijk te bereiken is. En vooral ook dat mensen zich welkom en veilig voelen en er voor iedereen wat te doen is. De vraag is dus eigenlijk: hoe zorgen we ervoor dat iedereen in de stad van de toekomst evenveel van groen kan genieten? De oplossingen voor betere toegankelijkheid en inclusiviteit voor álle Amsterdammers vind je in klimaatrechtvaardigheid.

De afgelopen tijd lopen de gemoederen in het klimaatdebat steeds vaker hoog op. In klimaatprotesten hoor je de menigte roepen: “What do we want? Climate justice! When do we want it? Now!” Maar wat is dat nou eigenlijk, climate justice, of in het Nederlands: klimaatrechtvaardigheid. En waarom is het belangrijk?

De laatste jaren gaat het steeds vaker over de sociale kant van duurzaamheid en de klimaatcrisis. Wie wordt er het hardst geraakt door klimaatverandering? Wie ervaart de voordelen van maatregelen die klimaatverandering tegengaan? Wie draait op voor de kosten die hierbij komen kijken? Wiens verantwoordelijkheid is het om actie te ondernemen? Antwoorden op deze vragen liggen in klimaatrechtvaardigheid. 

De klimaatrechtvaardigheidsbeweging is ontstaan in de Verenigde Staten, in de jaren ‘80 van de vorige eeuw, nadat vervuilde grond in een rivier gedumpt werd waar voornamelijk zwarte Amerikanen omheen woonden. Dit liet mensen inzien dat de personen die het minst aan klimaatverandering bijdragen vaak het hardst getroffen worden en was het begin van een wereldwijde beweging die nog steeds volop in gang is. 

Door de positieve sociale en ecologische effecten van groen op de mensen en dieren in de stad, is het dus belangrijk dat iedereen van het park kan genieten. Dit gaat niet alleen over de mogelijkheid om bijvoorbeeld binnen tien minuten in een park te zijn, maar ook over je welkom voelen en voorzieningen die aansluiten bij je behoeften. Is de enige mogelijkheid om ergens te zitten bijvoorbeeld alleen bij een koffietentje waar je 3,50 betaald voor een havermelkcappuccino, of zijn er overal bankjes? Zijn er voldoende lantaarnpalen zodat je je ook ’s avonds veilig voelt? 

Klimaatrechtvaardigheid kan ons helpen om het Amsterdam van de toekomst groen, inclusief en klimaatbestendig te maken. De drie uitgangspunten van klimaatrechtvaardigheid zijn: gelijke verdeling, het (h)erkennen van (sociaaleconomische) verschillen en eerlijke representatie.

1. Gelijke verdeling
   Gelijke verdeling van groen in de stad gaat over wie de voordelen van groen kan en mag ervaren. Waar is groen en is dit eerlijk verdeeld over de verschillende buurten en stadsdelen. Uit De Gezonde Stad Monitor blijkt dat groen in Amsterdam niet gelijk verdeeld is. In Amsterdam hebben we gemiddeld per bewoner zo’n 30 m2 recreatief groen tot onze beschikking. Voor de bewoners van het centrum is dit veel minder (zo’n 3 m2) en voor de bewoners van Zuidoost veel meer (bijna 50 m2). Maar binnen een stadsdeel is het ook niet altijd gelijk. Zo is het grootste gedeelte van het groen in Nieuw-West bijvoorbeeld de stadsrandpolder helemaal in het uiterste westen van de stad – geen plek waar de bewoners van Nieuw-West dagelijks gebruik van maken. Daarom is het belangrijk om naar meer te kijken dan alleen gelijke verdeling.
2. (H)erkenning 
   Het tweede uitgangspunt is het erkennen en vervolgens herkennen van verschillen tussen mensen als het gaat om sociale en economische aspecten zoals afkomst, geslacht, inkomen, of leeftijd.  Alle mensen in de stad hebben verschillende belangen en behoeftes, ook als het gaat om de indeling van groene gebieden. Het is daarom belangrijk om bij de aanleg van groen van begin tot eind rekening te houden met de bewoners in de buurt. Hoe zien de bewoners het groen het liefst? Wordt er met iedereen rekening gehouden of is het groen voor bepaalde bevolkingsgroepen toegankelijker dan voor andere groepen? Hoe zorgen we ervoor dat vergroening niet leidt tot verhoging van de huizenprijzen, zodat de buurt voor een deel van de bevolking niet meer te betalen is?
3. Representatie
   Eerlijke besluitvormingsprocessen waarbij alle buurtbewoners betrokken worden, zorgen ervoor dat mensen meer motivatie hebben, verbinding voelen met elkaar en hierdoor sneller gezamenlijke acties ondernemen om hun buurt te vergroenen. Dit noemen we gelijke representatie van bewoners. Alleen wanneer iedereen het gevoel krijgt dat ze hun stem kunnen laten horen en dat er naar hen geluisterd wordt, kunnen we groen voor iedereen toegankelijk maken. Daarom is het zo belangrijk dat we álle buurtbewoners, ongeacht hun achtergrond of sociaal-economische status, meenemen in besluitvormingsprocessen. Zij zijn immers de mensen die uiteindelijk het meest van het groen gebruik zullen maken!

Het begint bij bewustwording. Bewustwording van hoe belangrijk groen is, waar groen is en voor wie. En als je hieraan bij wil dragen, kun je bijvoorbeeld een idee inleveren bij de gemeente door middel van buurtbudgetten met de bovenstaande uitgangspunten in je achterhoofd! Je kan ook contact met ons opnemen als je een leuk, groen en inclusief groenproject hebt. Of je kan natuurlijk helemaal op eigen houtje aan de slag gaan, samen met je buren! En klop dan ook eens aan bij de buurman of -vrouw die je niet dagelijks spreekt, want juist zij kunnen met vernieuwende ideeën komen!

Wij doen, samen met burgers, bedrijven en de gemeente, verschillende groenprojecten door de hele stad. Met als doel een duurzame en gezonde stad voor álle Amsterdammers. In onze projecten staat participatie en inclusiviteit centraal. Dus heb je tips voor ons om (nog) inclusiever te werk te gaan? Dan horen wij dat graag!