De tijd van voedselbossen is nu!
Je hoort het woord voedselbos steeds vaker voorbij komen. Waarom is dat en wat is het nou eigenlijk precies? In deze blog leggen we je alles haarfijn uit en vertellen we ook hoe jij je eigen maaltijd uit een voedselbos kan halen!
- Geplaatst 4 november 2020
Natuurlijke oplossing
In een wereld waarin onze voetafdruk groter is geworden dan de draagkracht van onze planeet, worden we er continu aan herinnerd: de biodiversiteit neemt af, we beginnen de gevolgen van klimaatverandering te zien en we gebruiken een steeds grotere oppervlakte van de aarde voor landbouw, want die prangende vraag naar voedsel blijft groeien.
Om op lange termijn genoeg voedsel te kunnen produceren voor iedereen moeten we op zoek naar slimme oplossingen. En waarom zoeken we de oplossing niet in de natuur zelf? De aarde, onze wonderbaarlijke planeet die al vele miljarden jaren aan het leren en evolueren is, weet als geen ander hoe de natuurlijke systemen het beste werken.
Een van de mooiste manieren om meer voedsel voor meer mensen te produceren, zonder de bodem uit te putten, is het aanleggen van voedselbossen. De naam zegt het al een beetje, kort gezegd is een voedselbos een agrarisch ecosysteem met meerjarige planten, bomen en struiken, die voedsel en andere bruikbare producten opleveren, in een goed werkend systeem dat lijkt op een natuurlijk bos.
Traditionele voedselbossen
Een vrij nieuwe ontdekking
In Nederland zijn we altijd vooruitstrevend geweest op het gebied van landbouw. Ook in het onderzoek naar voedselbossen deden we al in een vroeg stadium mee. Maar de eerste echte voedselbossen bestaan al honderden jaren. Deze vorm van landbouw werd beoefend rondom traditionele nederzettingen, op plekken waar bepaalde eetbare planten al van nature voorkomen.
In deze traditionele voedselbossen vind je verschillende lagen aan natuurlijk bos, waar bananen, eetbare plantenwortels zoals yam en gember, kruiden, bomen voor hout, en nog veel meer nuttige planten naast elkaar groeien, in een gezond en levensvatbaar ecosysteem. Dit is in de basis de gedachte achter een voedselbos.
Kenmerken
Dus wat zijn voedselbossen nou eigenlijk?
Een voedselbos is een vorm van agrobosbouw, waarin de productie van voedsel gecombineerd wordt met het natuurlijke ecosysteem van het gebied waarin je voedsel wilt verbouwen. Stel, we projecteren dit op Nederland, dan willen we dus dat ons klimaat, de bodem en voedingsstoffen, de inheemse soorten (of in ieder geval de soorten die het van nature heel goed doen in ons land) allemaal een natuurlijke en positieve invloed hebben op de producten die we willen verbouwen. Naast een duurzame manier van voedsel verbouwen, worden voedselbossen ook ingezet voor educatie, ontspanning of spiritualiteit.
De kennis en wetenschap rondom voedselbossen is nog volop in ontwikkeling, maar er valt toch een vaste lijn te vinden in wat precies een voedselbos is. Er zijn drie hoofdregels:
- Meerjarige planten
Wat je altijd terug zal zien is de meerjarigheid van de plantensoorten, zodat je inzet op een langdurigheid van het systeem. - Meerdere lagen
Regel twee is de gelaagdheid van het bos. Sommige specialisten vinden dat er 7 tot 9 lagen moeten zijn, anderen minimaal 3. Simpel gezegd betekent dit dat er planten van verschillende hoogtes groeien, van bodembedekkende planten tot flinke hoge bomen. Net als in een ‘echt bos’. - Natuurlijk evenwicht
De derde regel: er wordt geen gebruik gemaakt van bemesting en chemische bestrijdingsmiddelen. De van nature aanwezige bosdieren, zoals vogels of egels, zorgen ervoor dat allerlei insecten worden opgegeten, dus hoef je weer geen insecticiden te gebruiken en de vallende bladeren en schimmels in de bodem zullen organisch compost vormen. Een hele natuurlijke win-win!
Nu heb je een beetje een idee van wat een voedselbos is. Maar begrijp goed, afhankelijk van de bodem, het klimaat, en de ligging zal een voedselbos er overal waar je komt anders uitzien. En dat is precies de bedoeling!
Nadelen
Dus waarom is de landbouw niet alleen maar voedselbos?
Het uitputten van onze bodems, ieder jaar weer chemicaliën in de grond stoppen en het aanleggen van kilometers grote monoculturen, doet de aarde geen goed. En daarbovenop komen véél meer negatieve effecten, zoals watervergiftiging, bodemerosie, en CO-2 uitstoot. Zoals je je voor kan stellen is een voedselbos een veelbelovend antwoord hierop, en krijgt nu zelfs subsidie omdat het zo’n duurzame aanpak is!
Toch zorgen een aantal redenen ervoor dat we nog niet massaal zijn overgestapt op het aanleggen van voedselbossen. Het duurt bijvoorbeeld enkele jaren om een goed voedselbos op te starten en je eigen appels, bessen en noten te kunnen oogsten. Daarnaast sta je als boer natuurlijk in het bos, dus het is niet heel gemakkelijk om op grote schaal snel te kunnen oogsten. Een voedselbos vraagt om een hele natuurlijke en natuurvriendelijke aanpak, en vergt veel tijd en liefde.
Zelf aan de slag
Ik wil ook een voedselbos!
Ben je helemaal wild geworden van het idee en denk je bij jezelf “ik wil mijn voedsel ook uit het voedselbos” dan is er een aantal manieren waarop je dit kan bereiken. Het leukste is natuurlijk om zelf een voedselbos te beginnen. Je hebt wel een flink stuk grond nodig, zeg tenminste een half hectare, als je zelf wil beginnen aan een voedselbos. Dus vraag je buren en vrienden en fiks een halve hectare om zelfvoorzienend van je eigen voedselbos te kunnen genieten!
Helaas is dat natuurlijk niet voor iedereen weggelegd, maar ook dan zijn er nog de volgende mogelijkheden. Je kan natuurlijk ook gewoon een keertje langsgaan naar een voedselbos bij jou in de buurt. Greendeal Voedselbossen probeert ze allemaal in kaart te brengen, zo vind je ze heel makkelijk. Ook kan je nog heel veel informatie vinden op de website van voedselbosbouw.org. Wil je er helemaal voor gaan en denk je je roeping gevonden te hebben? Er wordt heel vaak een oproep gedaan voor voedselboswachter! Dan leer je alles tot in de puntjes en beheer jij straks de mooiste voedselbossen. Hoe dit precies zit vind je hier!
Heb je vragen? Neem contact op met onze eigen voedselboswachter!
